afscheid en (ver)taalbarrieres

Men neme: de leukste collega's van het ziekenhuis, de beste Malawiaanse muziek en de lekkerste drankjes van het dorp, en dan krijg je het beste huiskamerfeestje wat je ooit hebt gehad! Helaas komt aan alles een eind, zo ook aan het verblijf van mijn lieve roomie Marjolijn. Dus was het tijd voor een afscheidsfeest bij ons thuis. De laboratorium-man bleek multigetalenteerd en was naast een hele goede laborant ook een fantastische dj. Enthousiast kwam hij als eerste gast onze woonkamer binnen met zijn computer uit de prehistorie, geluidsboxen waar je u tegen zegt en een (semi)professioneel mengpaneel. Een andere collega had zich ontpopt tot partyplanner en leidde het feest in goede banen; 'okey, als je 3 drankbonnetjes hebt, mag je 3 drankjes hebben en op is op, begrepen?' Onze guard nam zijn taak heel serieus en verwijderde met stalen gezicht zonder pardon ongenode gasten van ons feestje (Malawianen nodigen onder het motto 'hoe meer zielen, hoe meer vreugd', of eigenlijk 'hoe meer gratis bier, hoe meer vreugd', graag zichzelf uit). Geheel zoals het een Malawiaanse vrouw betaamt kwam onze leukste collega aan met de baby van een andere collega op haar rug gebonden. Waarom gedoe met luiertassen, maxicosi's of babybedjes als je ook gewoon met een baby op je rug kan dansen? In het begin leek hij even te schrikken van de keiharde muziek, maar later sliep hij vredig op de rug van de voor hem onbekende vrouw. Fantastisch! Verder werd er dus vooral gedanst, véél gedanst. Wij als azungu's staken met onze danskwaliteiten helaas een beetje zielig af tegen die van onze Malawiaanse collega's, maar dat mocht de pret niet drukken. Helaas was het zoals de naam van het feestje al deed vermoeden, aan het eind toch echt tijd voor afscheid. Het is echt niet leuk om na twee maanden zo intensief samen gewoond, gewerkt en geleefd te hebben afscheid te moeten nemen! Omdat de volgende co-assistent pas 14 september komt, heb ik afgelopen week weer mijn collega co's in Malosa opgezocht (in dat ziekenhuis met die gekke tandarts ja..) en ben ik komende week helaas een weekje alleen thuis.

Je zou denken dat ik na 2 maanden Malawi onderhand de taal voldoende onder de knie heb om zelfstandig een anamnese af te nemen, maar dat valt een beetje tegen. De patient vragen stellen in Chichewa gaat nog net, maar als het antwoord ook maar een beetje afwijkt van 'ja' of 'nee', raak ik echt de draad kwijt. Nu is er gelukkig altijd wel een behulpzame (student) nurse in de buurt die kan vertalen, maar de inhoud van die vertaling is vaak nogal twijfelachtig. Een voorbeeld: ik vraag de patient 'mukusanza?' (geeft u over?). Waarop de patient wild gebarend een minutenlange monoloog afsteekt, die vervolgens door de nurse wordt vertaald als 'no'. Dan vragen jullie je vast net als ik af wat de patient dan in de resterende 10 regels van zijn antwoord heeft gezegd, waarop het antwoord van de nurse voor de tweede keer luidt: 'no'. Tja, probeer dan maar eens een goede indruk te krijgen van de toestand van de patient... Frustrerender is het soms als patienten ineens met al hun ingepakte tassen voor je neus staan en om een 'discharge on request' vragen. Vaak willen ze dan naar huis omdat ze zich beter voelen, maar volgens mij is de enige reden dat ze eerder naar huis willen de oplopende rekening die ze anders niet meer kunnen betalen. Vaak lukt het wel om ze met behulp van de nurse als tolk te overtuigen van de noodzaak van de ziekenhuisopname, maar soms niet. En dan zou het zo handig zijn als ik zelf met ze zou kunnen praten, in plaats van via een tussenpersoon. We zagen laatst een patient met een heel ernstige darmobstructie, die pertinent elke vorm van behandelig weigerde. Via een collega probeerden we hem ervan te overtuigen dat hij zonder behandeling waarschijnlijk zou overlijden. Maar hoe ze ook op hem inpraatte, het hielp niets. Uiteindelijk is hij naar huis gegaan en daar een paar uur later overleden. Het voelt zo machteloos dat je die patient niet hebt kunnen helpen. Ze zeggen wel eens dat je het best ziek kunt zijn in je eigen taal (in je eigen land), maar wat mij betreft geldt dat zeker ook voor dokter zijn. Dokteren in een andere taal is knap lastig.